Wat is NIRP en wat is de invloed op zakelijke deposito's?

Wat is negatieve rente?

Laten we beginnen met de basisprincipes van geld lenen. Als u een lening afsluit, wordt u schuldenaar en betaalt u rente aan de schuldeiser. Stel dat uw bedrijf een lening nodig heeft om een grote aankoop te doen. Boven op dit geleende bedrag betaalt uw bedrijf rente. Deze rente is dus als het ware de prijs van de lening.

Maar in geval van negatieve rente wordt dit principe omgekeerd.

Banken betalen vaak rente over het geld dat op hun rekeningen wordt gestort. Want als u geld op uw rekening stort, leent u het eigenlijk uit aan uw bank. Over het geld op uw rekening bouwt u vervolgens rente op, zodat u boven op uw spaargeld nog een extraatje verdient.

Maar bij een negatieve rente is dat niet het geval. Als de rente negatief is, betaalt de bank u geen rente. Integendeel: het kan zelfs zijn dat u de bank moet betalen voor het bewaren van uw geld.

Wat is NIRP?

De letters NIRP staan voor ‘Negative Interest Rate Policy’, oftewel een negatief rentebeleid. Het is een van de monetaire instrumenten in het pakket van een centrale bank. Als een centrale bank haar richtrente onder nul zet, wordt NIRP toegepast.

Hoe werkt NIRP?

Wanneer een centrale bank haar richtrente onder nul laat zakken, betekent dit dat een financiële instelling, zoals een commerciële bank, die geld wil storten bij de centrale bank, nu rente moet gaan betalen. En hoewel er ook andere mogelijkheden zijn om kapitaal op te slaan, is geld storten bij de centrale bank voor financiële instellingen nog steeds de veiligste en handigste oplossing.

Negatieve rente klinkt misschien als een lucratieve manier om geld te verdienen voor de centrale bank, maar daar is het niet om te doen. Met een negatieve rente wil de centrale bank het uitlenen en lenen, geld uitgeven en investeringen stimuleren en op deze manier de economie aanjagen. Daarom zien we NIRP meestal tijdens een recessie en in economisch moeilijke tijden.

Na de financiële crisis van 2008 voerden veel centrale banken een negatief rentebeleid in om ervoor te zorgen dat het geld in de economie circuleerde en niet op bankrekeningen bleef staan.

Negatieve rentetarieven slaan over op zakelijke deposito's

Als een centrale bank haar rente verlaagt, sijpelt dit door naar de lokale banken. 

Uiteindelijk zouden particulieren en bedrijven in theorie rente aan hun banken betalen voor het aanhouden van geld op hun privé- of zakelijke rekeningen. Maar volgens een artikel uit 2020 in het Economic Bulletin van de ECB zijn consumentenbanken terughoudend om negatieve rente in rekening te brengen bij hun particuliere klanten.
Zakelijke klanten zijn echter een ander verhaal. Veel banken hebben de negatieve rente doorberekend aan hun zakelijke klanten.

NIRP internationaal en in Nederland

Een negatief rentebeleid is een vrij drastische monetaire maatregel. Na de financiële crisis van 2008 hebben veel centrale banken in Europa NIRP ingezet om de economie te stimuleren. En niet alleen in Europa. Zo verlaagde ook de Japanse centrale bank (Bank of Japan) de rente. In veel delen van de wereld daalde de rente, zelfs als deze niet negatief werd, tot nul of dicht bij nul.

De Europese Centrale Bank (ECB) heeft de rente lange tijd laag gehouden. Van 2014 tot 2022 was het rentetarief van de ECB voor de depositofaciliteit (depositorente) negatief. 

Het renteniveau van de ECB wordt weerspiegeld in de Nederlandse markt, omdat de Nederlandse banken de richttarieven van de ECB volgen.

Nu, in 2023, is de rente al meerdere keren gestegen omdat de ECB de inflatie onder controle probeert te houden. De richtrentes van de Europese Centrale Bank kunt u hier vinden.

Hoe hoog is de rente in Nederland in 2023? 

Nederland is lid van de Europese Unie en van de eurozone en volgt dus de richttarieven van de Europese Centrale Bank. Vorig jaar rekende de ECB nog negatieve rente en moesten de banken betalen voor het geld dat ze bij de centrale bank hadden staan. Nu krijgen ze weer rente over hun geld bij de ECB.

De grote Nederlandse banken konden de spaarrente in 2022 en 2023 daarom weer verhogen, van rond het nulpunt in januari 2022 tot het huidige tarief van 0,75%, begin mei 2023.

Voor- en nadelen: wie profiteert van negatieve rente en wie verliest geld?

Als de rente negatief is, betekent dat meestal dat de rente op leningen ook laag is. Negatieve rentevoeten zijn daarom gunstig voor mensen die geld lenen, omdat ze de kosten van leningen laag houden.

Aan de andere kant zijn ze nadelig voor particulieren en bedrijven die grote bedragen op hun bankrekening hebben staan.

Er is bezorgdheid geuit dat een negatief rentetarief de winstgevendheid van banken zou kunnen schaden. Banken zijn niet bereid (of vanwege wettelijke beperkingen niet in staat) om de negatieve rente door te berekenen aan hun klanten, maar ze moeten de negatieve rente wel betalen aan de centrale bank.

Hoe hoog is de drempel voor het betalen van negatieve rente?

Tot voor kort was negatieve rente heel normaal. Het betekende niet meteen dat een bank rente in rekening bracht op deposito's, maar in tegenstelling tot de jaren daarvoor betaalden ze ook geen rente over gestort geld.

Het was echter niet ongebruikelijk dat banken een negatieve rente in rekening brachten bij hun zakelijke klanten.

Volgens het eerder genoemde artikel van de ECB was het "een relatief wijdverbreid fenomeen" dat negatieve rentetarieven werden doorgegeven aan zakelijke deposito's. De ondergrens voor het in rekening brengen van negatieve rente lag bij de meeste banken echter bij een saldo van 100.000 euro. Bedrijven – en ook spaarders – met een lager saldo hoefden over het algemeen geen negatieve rente te betalen.

In 2021 was deze ondergrens voor het in rekening brengen van negatieve rente al naar beneden gegaan. Voorheen werd negatieve rente meestal alleen doorberekend bij deposito's van meer dan 250.000 euro. Maar de meeste banken hadden deze grens verlaagd tot 100.000 euro. Vanaf oktober 2022 is de negatieve rente bij de meeste banken helemaal afgeschaft.

De effecten die een negatieve rente op uw bedrijf kan hebben

Hoewel de rente in Europa nu boven nul staat, kunnen we de toekomst natuurlijk niet voorspellen. 

Als de rente negatief wordt en u grote sommen geld op uw zakelijke rekening heeft gezet, houdt uw bedrijf uiteindelijk minder kapitaal over door het simpelweg op de rekening te laten staan. En naast de rente betaalt u ook de gebruikelijke beheerkosten en provisies.

Hoe kunt u de negatieve rente berekenen?

U kunt eenvoudig berekenen hoeveel geld u verliest als u de drempel van uw bank voor het in rekening brengen van negatieve rente overschrijdt.

💡Voorbeeld

Stel, u heeft een saldo van 100.000 euro. Uw bank rekent 0,5% negatieve rente. Dan kunt u de maandelijkse kosten als volgt berekenen:

(100.000 x 0,005) / 360 x 30 = 41,67

Volgens deze berekening zou u in één maand tijd 41,67 euro verliezen en van uw oorspronkelijke 100.000 euro slechts 99.958,33 euro overhouden.

Hoe kunt u voorkomen dat u geld verliest aan negatieve rente?

Ten eerste: op dit moment, in 2023, zit u waarschijnlijk veilig. De wereld is onvoorspelbaar, maar op dit moment is de rente in Europa hoger dan de afgelopen tien jaar.

Maar over het algemeen geldt dat wanneer de rente onder nul zakt, u het verliezen van geld niet zomaar hoeft te accepteren. Er zijn manieren om de kosten van negatieve rente te vermijden.

Ga op zoek naar een andere bank

Allereerst zou u kunnen overstappen naar een bank die geen negatieve rente doorberekent. Zelfs toen de rentetarieven historisch laag stonden, rekenden veel banken hun zakelijke klanten geen rente aan.

Probeer een geldmarktrekening

Ook kunt u uw reserves overboeken naar een geldmarktrekening of een geldmarkt­depositorekening (MMA, oftewel een Money Market Account). Dat is een rekening die meestal een hogere rente oplevert dan een betaal- of spaarrekening. Als de rente laag is, valt er ook op een geldmarktrekening geen hoog rendement te behalen. Maar zo hoeft u tenminste geen negatieve rente te betalen.

Een geldmarktrekening mag echter geen permanente oplossing zijn voor grote bedragen. Bij een lage rente zal uw inleg door inflatie geleidelijk afnemen. Daarom is het beter om grotere bedragen over meerdere banken te spreiden of een deel van het geld te beleggen. 

Houd uw geld in beweging met de zakelijke creditcards van Pliant

Een andere manier om negatieve rente te voorkomen, of in ieder geval zoveel mogelijk te beperken, is het gebruik van zakelijke creditcards van Pliant.

Met een zakelijke creditcard kunt u snel betalingen doen, in plaats van aankopen op rekening met een lange betalingstermijn. En met een creditcard van Pliant kunt u kiezen of u uw creditcardrekening maandelijks, wekelijks of zelfs dagelijks wilt betalen.

Zo bespaart u geld door snellere betalingen, waardoor het kapitaal op uw rekening en daarmee dus ook de te betalen negatieve rente afneemt. Bovendien ontvangt u royale cashback op hoge creditcarduitgaven. Zo bespaart u twee keer. Win-win dus.

💳 Wilt u meer weten over de zakelijke creditcards van Pliant? Boek een demo.